Araştırmacılar, Yeni Yöntemle HIV Virüsünü Görünür Hale Getirdi

Araştırmacılar, bağışıklık sistemi ve ilaçlar tarafından gizlenen HIV’in, beyaz kan hücreleri içinde görünür hâle getirilmesini sağlayan yeni bir yöntem geliştirdi.

mRNA Teknolojisiyle Virüs “Uyandırıldı”

Araştırmanın temeli, Covid-19 aşılarıyla tanınan mRNA teknolojisine dayanmaktadır. Bilim insanları, özel olarak formüle ettikleri lipid nanoparçacıklar içinde yerleştirdikleri mRNA’yı, HIV’in saklandığı beyaz kan hücrelerine ulaştırmayı başardı. Bu mRNA, hücrelere virüsü açığa çıkarmaları yönünde sinyal göndermektedir.

Nature Communications dergisinde yayımlanan çalışmada, “LNP X” adı verilen yeni nesil nanoparçacık tasarımının, bu hücreler tarafından kabul edildiği gösterilmiştir. Bu hücreler, önceki nesil nanoparçacıkları almıyordu ve HIV’in burada gizlenmesi tedaviyi engelliyordu.

Araştırmanın ortak yazarı Dr. Paula Cevaal, “Daha önce bu hücrelere mRNA ulaştırmak imkânsız görülüyordu. Ancak şimdi, elde ettiğimiz sonuçlar karşısında hepimiz adeta nefessiz kaldık” ifadelerini kullandı.

Sıradaki Adım: Virüs Açığa Çıkınca Yok Edilebilecek mi?

Bu buluş, HIV’in vücutta “uyku hâlinde” kaldığı rezervuardan çıkarılabileceğini kanıtlamıştır. Ancak bir sonraki kritik soru hâlâ yanıt bekliyor: Bu virüs açığa çıkarıldığında bağışıklık sistemi ya da ek terapilerle tamamen yok edilebilecek mi?

Çalışma, laboratuvar ortamında HIV pozitif bireylerden alınan hücreler üzerinde gerçekleştirilmiştir. Gerçek hastalarda denenebilmesi için önce hayvan deneyleri, ardından güvenlik ve etkinlik çalışmaları yapılması gerekecektir. Bu sürecin yıllar sürebileceği belirtilmektedir.

Araştırmanın kıdemli yazarı Dr. Michael Roche, bu tekniğin yalnızca HIV değil, kanser gibi diğer hastalıklarda da kullanılabileceğini belirtmiştir. Francis Crick Enstitüsü’nden retrovirolog Dr. Jonathan Stoye ise, bu yöntemin HIV’i saklandığı yerden çıkarmanın “şimdiye kadarki en büyük ilerleme” olduğunu vurgulamıştır.

Ancak Stoye, “Bu virüsü yok etmek için rezervuarın tamamı mı yok edilmeli, yoksa büyük bir kısmı yeterli mi olacak, bunu zaman gösterecek” uyarısında bulunmuştur.

Öte yandan Oxford Üniversitesi Jenner Enstitüsü’nden Prof. Tomáš Hanke, bu buluşun önemini kabul etmekle birlikte, “vücuttaki tüm HIV rezervuarlarına ulaşmanın şu anda sadece bir hayal olduğunu” savunmuştur.

40 Milyon Kişi İçin Umut

Dünya genelinde yaklaşık 40 milyon kişi HIV ile yaşıyor ve çoğu, virüsü baskılamak için hayat boyu ilaç kullanmak zorunda. HIV hâlâ her yıl milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine yol açmaktadır. 2023 yılında her dakika bir kişi HIV nedeniyle hayatını kaybetmektedir.

Bu yeni çalışma, hastalığın kalıcı tedavisi yönünde bugüne kadarki en somut bilimsel ilerlemelerden biri olarak değerlendirilmektedir.